در تصویر سازی سی تی اسکن  ، تجهیزات  مخصوص اشعه ی  X و کامپیوترهای  هوشمند پیچیده  در پیوند باهمم تصاویر متعدد از ارگانهای  داخل بدن بوجود می آورد .این تصاویر )برشهای عرضی(  از ناحیه مورد مطالعه میتوانند روی مونیتور کامپیوتر و یا بصورت  چاپ شده  روی فیلم  مور بررسی قرار گیرند .

سی تی اسکن  ارگانهای داخلی  بدن ، استخوان ، بافت نرم وعروق خونی  در مقایسه با امتحانات  معمولی اشعه X میتواند وضوح  بیشتر و جزئیات فراوانی  در اختیار ما بگذارد .

بعضی  از استفاده های  رایج  این روش کدامند ؟

بیشتر پزشکان  طرفدار استفاده ی با احتیاط CTA کرونری  در بیماران  با مشخصات  زیر میباشند :

1)بیمارنی که با درد سینه  به واحد اورژانس  مراجعه نموده اند .

2)شریانهای کرونری  که غیر طبیعی بودنشان مورد شک  میباشد.

3)خطر کم تا متوسط برای بیماران  شریان  کرونری  . بجز داشتن  نشانه هایی  از قبیل درد سینه ای که با انجام فعالیت  فیزیکی  ادامه پیدا نمیکند .

 4)در مواردیکه  نتایج  تست ورزشی  مبهم  و غیر قطعی است .

5)خطر متوسط تا بالا برای بیماری شریان  کرونری ، بجز آنهائی  که نشانه های بارزی  مانند  درد سینه ، کوتاه بودن  تنفس  یا خستگی در طول مدت فعالیت فیزیکی دارند .برای این نوع بیماران ،CTAکرونری میتواند اطلاعات مهم در مورد وسعت  یا ماهیت  تشکیل پلاک همراه با تنگی شریانهای کرونری یا بدون تنگی آنها را ارائه دهد .

CTAکرونری  در مواردیکه تنگی شریانها مسبب نارحتی سینه است ، انجام نمیشود بلکه ممکن است سایر علل بروز بیماری نشان دهد.

پزشک  معالج  اولیه ی  شما در صورت امکان با مشورت  با یک رادیولوژیستی که این امتحان  را انجام میدهد ، تعیین  میکند که آیا CTA کرونری  برای شما مناسب است  یا نه ؟

چگونه میتوان برای این امتحان  آماده شد ؟

-------------------------

شما باید یک لباس  راحت  و گشاد برای این امتحان بپوشید و ممکن است یک گان جهت پوشیدن  به شما بدهند .وسایل فلزی  شامل جواهرات ، عینک ، دندان مصنوعی و سنجاقهای سر ممکن است تصاویرCTرا تحت تاثیر قرار بدهند و بنابراین بهتر است قبل از انجام امتحان  درآورده شوند . ممکن است از شما خواسته شود که سمعک  و یا دندان مصنوعی تان را دربیاورید .

همچنین امکان دارد از شما بخواهند چند ساعت قبل از امتحان از خوردن و آشامیدن بپرهیزید (مخصوصا"زمانی که در امتحان شما ماده ی کنتراست لازم باشد).

اگر شما از داروی خاصی استفاده میکنید و یا اگر حساسیت  دارید باید قبلا"به پزشک  خود اطلاع دهید .اگر شما حساسیت  شناخته شده ای به مواد کنتراست یا ماده ی حاجب دارید پزشک  شما ممکن است برای کاهش خطر واکنش  حساسیت ، دارویی  برای شما تجویز کند . همچنین اگر شما اخیرا"دچار بیماری شده اید و یا وضعیتهای دیگر پزشکی دارید به پزشکتان اطلاع دهید  و چنانچه شما تاریخچه ای از بیماری قلبی ، آسم ، دیابت بیماریهای کلیوی یا مشکلات تیروئید دارید ، هر یک از این وضعیتها ممکن است خطر یک اثر ناخواسته غیر معمول را افزایش دهد.

یک روز قبل از انجام امتحان از شما خواسته میشود که از موارد زیراجتناب کنید:

1)نوشیدنیهای کافئینی از قبیل قهوه ، چای ، نوشیدنیهای انرژی زا یا سودا

2) قرصهای رژیمی

3) قرصهای ویاگرا (VIAGRA) یا داروی مشابه . چون  این داروها با داروهایی که در طول این امتحان استفاده میشود، سازگار نیستند .

ممکن است از شما خواسته شود شب قبل از امتحان ، داروی بلوک کننده بتا برای کاهش تعداد ضربانات قلب بخورید .

اگر شما سئوالی در مورد دستوراتی که به شما داده میشود دارید ، از پزشک خود بپرسید .زنان همواره باید احتمال حاملگی شان را به پزشک  و تکنولوژیست اطلاع دهند .

تجهیرات CTA کرونری به چه شکلی است ؟

--------------------------

اسکنر سی تی از نظر شکل و شمایل یک جعبه بزرگ  شبیه به یک ماشین با یک سوراخ ( یا تونل کوتاه ) در وسط آن میباشد.

شما روی یک تخت باریک دراز میکشید که این میز بداخل و یا بیرون تونل می لغزد .تیوب اشعه X و آشکار سازهای اشعه X الکترونیک روبروی هم در یک حلقه ای بنام گانتری قرار گرفته و در اطراف شما می چرخند .

اتاق کنترل جایی است که اطلاعات تصاویر را در آنجا پردازش شده و تکنولوژیست، اسکنر ومونیتورها  بکار می اندازد .

CTAکرونری خیلی شبیه به سی تی اسکن معمولی است تنها تفاوت آنها سرعت اسکنر و ارتباط مابین اسکنر و مونیتور قلبی است .

روش کارکرد دستگاه چگونه است ؟

----------------------

در طول امتحان ، اشعه ی X از بدن عبور کرده و توسط آشکارسازهای اسکنر ردیابی میشود. بصورت معمولی ، تعداد بالاتری (مخصوصا" 16 یا بیشتر)از این آشکارسازها تصاویر نهائی واضحتری را ایجاد می کنند. به این دلیل ، CTA کرونری اغلب به آشکار ساز متعدد یا برش متعدد سی تی اسکن نسبت داده میشود .اطلاعات جمع آوری شده در طول امتحان CTA کرونری سابقا"جهت نمایان سازی شرائین کرونری بکار میرفت ولی در حال حاضر با ایجاد تصویر سه بعدی روی یک صفحه ی کامپیوتر پلاکهای دیواره شریانی نیز مشخص میشود.

وقتی یک ماده ی کنتراست در حین این امتحان وارد جریان خون میشود عروق خونی مورد نظر بطور واضح و به رنگ سفید روشن دیده میشوند .

این روش تصویر برداری چگونه اجرا میشود :

--------------------------

به شما یک گان داده خواهد شد تا در طول امتحان آنرا بپوشید . پرستار یک لاین داخل وریدی جهت تزریق ماده ی کنتراست بر بازوی  شما تعبیه خواهد کرد برای شما ممکن است یک داروی بلوک کننده بتا از طریق همان خط وریدی یا بصورت خوراکی داده شود .همچنین لاین وریدی شما ممکن است قبلا" برای تزریق نیتروگلیسیرین نیز بکار رود که باعث اتساع عروق بدن شما میگردد که برای مشاهده بهتر شرائین کرونری کاربرد دارد .شما برروی تخت مخصوص اسکن دارز میکشید .تکنولوژیست 3 ناحیه از سینه شما را تمیز کرده و بر روی این نواحی قطعه الکترود چسبان قرار خواهد دارد .آقایان میتوانند موی ناحیه سینه را بتراشند .

این الکترودهای متصل به مونیتورECG( الکتروکاردیوگراف )فعالیت الکتریکی قلب شما را در طول امتحان بصورت نمودار نشان خواهد داد .ممکن است در مدتیکه شما روی تخت دراز کشیده اید ازشما خواسته شود بازوهایتات را بالای سرنگهدارید .بعد تخت برای تعیین شروع پوزیسیون صحیح بداخل تونل حرکت خواهد کرد .سپس  تخت  در طول انجام اسکن به آرامی از داخل دستگاه خارج میشود .ممکن است از شما خواسته شود نفس خود را حبس کنید .

اگر شما در نگه داشتن نفس تا 10-15 ثانیه مشکلی دارید به پزشک خود اصلاع دهید .

نفس کشیدن در حین اسکن باعث آرتی فکت روی تصاویر خواهد شد .زمانیکه آزمون کامل شد از شما خواسته خواهد شد تا زمانیکه تکنولوژیست کیفیت بالای تصاویر را جهت تفسیر صحیح تائید کند، منتظربمانید .

بعدا" لاین تزریق داخل وریدی خارج خواهد شد .

CTA کرونری هرناحیه با آمادگی های لازم حدود 15 دقیقه طول خواهد کشید.

در طول این آزمون و بعد از آن چه چیزی  را تجربه خواهم کرد ؟

---------------------------

بیشتر امتحانهای سی تی بدون درد  بوده و مدت زمان کمتری می طلبد. با CTA کرونری  مقدار زمان  حالت درازکش بیمار، کاهش یافته است .اگرچه اسکن خودش باعث هیچ دردی

نمیشود ممکن است از بیحرکت باقی ماندن حدود چند دقیقه شما مقداری ناراحتی احساس کنید. اگربرای شما  بیحرکت ماندن سخت است و اگر شما بیماری کلاستروفوبیا یا درد مزمن داشته باشید شما ممکن است امتحان سی تی را یک امتحان استرس زا بدانید .تکنولوژیست یا نرس تحت نظارت یک پزشک ممکن است به شما یک آرامبخش  متوسط برای کمک به شما تجویز کنند. اگر یک ماده ی کنتراست داخل وریدی استفاده میشود موقع تعبیه سوزن به رگتان ،شما احساس فرورفتن سوزن میکنید که گاها" باعث ایجاد خارش یا کهیر در بیمار میشود که نمیتواند بوسیله دارو برطرف شود .شما ممکن است در طول تزریق ماده ی حاجب احساس گرما ، التهاب و طعم فلزدر دهان را به مدت چند دقیقه داشته باشید .

اگر شما احساس گیچی  یا مشکلی در تنفس داشتید باید به پرستار یا تکنولوژیست اطلاع دهید که این علائم ممکن است نشانه واکنش حساسیت شدید باشد .رادیولوژیست یا پزشک  دیگر جهت مساعدت باید بلافاصله در دسترس باشد .

داروهای تجویز شده ممکن است در برخی از بیماران باعث کاهش میزان ضریان  قلب شود و این حالت اگر بطور ناگهانی اتقاق بیفتد باعث سرگیجه میشود .سرگیجه معمولا خفیف است و بندرت اتفاق میافتد. زمانیکه شما وارد اسکنر (گانتری ) میشوید چراغهای مخصوص در جهت اطمینان از پوزیشین دهی شما استفاده میشوند . در سی تی اسکنهای مدرن در طول پروسه اسکن شما صدای وزوز یا صدای تیک تاک را در زمان چرخش بدور شما ، می شنوید .

شما ممکن است در طول آزمون سی تی اسکن در اتاق تنها بمانید.گرچه تکنولوژیست قادر به دیدن ، شنیدن یا صحبت با شما در تمام لحظات خواهد بود .بعد از آزمون سی تی اسکن شما میتوانید به فعالیتهای عادی روزمره خود بپردازید.اگر به شما ماده حاجب تزریق شده است، ممکن است آموزشهای اختصاصی را دریافت کنید .

چه کسی نتیجه را تفسیر میکند و چگونه میتوانیم به آنها دسترسی داشته باشیم ؟

-----------------------------------

یک رادیولوژیست معمولا" با مهارتی که در نظارت و تفسیر کردن آزمونهای رادیولوژی دارد ، تصاویر را تجزیه و تحلیل کرده و یک گزارش امضا شده به پزشک معالج اولیه شما خواهد فرستاد و این پزشک هم نتایج امتحان را با شما در میان خواهد گذاشت .

فایده های این امتحان در برابر مضرات آن کدامند ؟

------------------------

فایده ها :

 

1)CTA کرونری یک امتحان غیر تهاجمی است . آنژیوگرامهای کرونری  و کاتتریزاسیون قلبی تهاجمی تر بوده و عوارض بیشتری در رابطه با اجازه دخول رگی بداخل شریان و انجام با مهارت یک کاتتر دارد و همچنین نیازبه مدت زمان بهبودی بیشتری نسبت به CTA کرونری دارد.

2) یک فایده اصلی سی تی آنست که ما را  قادر میسازد که تصاویر استخوان ، بافت نرم و عروق خونی را همزمان داشته باشیم .بنابراین برای تشخیص دلایل دیگری که موجب ناراحتی شما گردیده است از قبیل صدمه دیدن ، آئورت یا آمبولی در ریه ها مناسب است .

3) برخلاف دستگاه اشعه ي معمولی ، سی تی ا سکن تصاویر با جزئیات خیلی بالا از بسیاری از انواع بافتها در اختیار ما میگذارد .

4) سی تی نشان داده است که یک ابزار تصویر برداری موثر و باارزش برای حوزه گسترده ای از مشکلات بالینی میباشد.

5)CT  نسبت به MRI نسبت به حرکت بیمار کمتر احساس است .

6)  برخلاف MRI ، سی تی اسکن در مواردیکه یک وسیله کاشته شده پزشکی وجود داشته باشد میتواند انجام گردد .

7) هیچ تشعشعی بعد از امتحان سی تی در بدن بیمار باقی نخواهد ماند .

8) اشعه  X بکار رفته در سی تی اسکن معمولا " اثرات جانبی ندارد .

9) آنژیوگرافی ممکن است نیاز به جراحی را حذف کند و اگر هم جراحی نیاز شد در روند صحیح عمل جراحی کمک کننده خواهد نمود .

خطرات :

1) همیشه یک احتمال جزئی در ابتلا به سرطان در اثر تشعشع زیاد وجود دارد معهذا فایده تشخیص صحیح به خطر آن می چربد .

2) دوز تشعشع موثر در این روش حدود 3 میلی سیوت با برشهای 16 و 64 است که بطور نسبی میزان آن برابر است با مقدار دوز تشعشعی است که شخص بطور متوسط در طول 4-2 سال از طرق دیگر دریافت میکند .

3) زنان همیشه باید احتمال حاملگی شان را به پزشک یا تکنولوژیست اطلاع دهند .

4) بطور کلی سی تی اسکن برای زنان باردار بعلت خطر بالقوه برای جنین انجام نمیشود مگر ضرروت پزشکی ایجاب کند.

5)  مادران شیرده باید تا 24 ساعت بعد از تزریق ماده کنتراست از شیردهی به نوزاد خود اجتناب کنند .

6) خظر حساسیت جدی در واکنش به ماده کنتراست یددار فوق العاده نادر است و بخشهای رادیولوژی برای برخورد با این مواد دارای تجهیزات مناسب هستند .

محدودیتهای CTA کرونری چیست ؟

----------------

یک شخص دارای هیکل بزرگ ممکن است از دهانه تونل سی تی اسکن رد نشود و یا ممکن است بعلت وزن بیش از حد باعث محدودیت در حرکت تخت اسکن شود .بیمارانی که دارای وزن فوق العاده اضافی هستند یا ریتمهای قلبی نامنظمی دارند ، بدلیل پائین بودن کیفیت تصویربرداری کاندیدای مناسبی براین این آزمون نیستند .

اگر چه کاربرد CTAکرونری در حال افزایش است ، آنژیوگرامهای کرونری همچنان یک متد ترجیحی برای تشخیص استنوزیس شریان کرونری باقی می مانند که همراه با تنگ کردن قابل توجه یک شریان میباشد و مستلزم یک مداخله کاتتریسم ( از قبیل استنت گذاری ) یا جراحی ( از قیبیل بای پس) میباشد .

برخلاف CTA که فقط یک آزمون تشخیصی است آنژیوگرافی کرونری میتواند در یک جلسه هم تشخیص و هم درمان نماید.بیمارانی که احتمال زیاد دارند که مبتلا به بیماری شریان کرونری باشند و علائم تیپیکال آنرا دارند با ید مستقیما"تحت آنژیوگرافی کرونری قرار گیرند .

CTA کرونری همچنین در بیمارانی که نواحی وسیع  از پلاکهای کلسیفیه (سخت شده)و قدیمی دارند (که اغلب در مورد بیماران پیر دیده میشود )محدودیت کاربرد دارد .